6 bài thuốc chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y là phương pháp điều trị tương đối an toàn nên cũng được khá nhiều người lựa chọn. Trong bài viết này, chúng ta cùng đi tìm hiểu về những bài thuốc chữa thoái hóa đốt sống cổ này.

Bệnh thoái hóa đốt sống cổ theo quan niệm Đông y

Thoái hóa đốt sống cổ là căn bệnh xương khớp mãn tính thường gặp ở người cao tuổi (trên 50 tuổi), bệnh gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt, làm việc và vận động của người bệnh. Theo y học hiện đại, thoái hóa đốt sống cổ xảy ra do quá trình lão hóa tự nhiên cộng thêm với một số yếu tố như chấn thương, các thói quen xấu trong lao động, sinh hoạt,…

Theo Đông y, bệnh thoái hóa đốt sống cổ là do phong hàn thấp bên ngoài xâm nhập vào làm cho khí huyết trong kinh lạc bị bế tắc, ứ trệ và gây ra đau nhức vùng cổ và khó khăn trong cử động. Nếu không được chữa trị sớm và đúng cách sẽ làm cho khí huyết bị ngưng trệ gây nên bệnh. Đông y xếp bệnh lý này vào loại Tý chứng.

Theo y học cổ truyền, thoái hóa đốt sống cổ bắt nguồn từ những căn nguyên sau:

• Do phong hàn từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể như đã nói ở trên. Nguyên nhân này thường gặp ở những người lớn tuổi và những người có thể trạng yếu.
• Do chế độ dinh dưỡng không lành mạnh gây tổn thương đến tỳ vị, tỳ thống huyết. Khi tỳ trở nên suy yếu khiến cho khí huyết không được lưu thông, hoặc khi cơ thể không bổ sung đầy đủ dưỡng chất cần thiết thấp tà sẽ dễ xâm nhập vào cơ thể biến thành đờm và thấp, sau đó di chuyển lên vùng vai, cổ khiến khí huyết bất thông, ngăn trở và ứ trệ gây ra cơn đau.
• Do phong hàn thấp bên ngoài xâm nhập vào cơ thể làm cho khí huyết trong kinh lác tắc nghẽn gây đau khi cử động lâu dần nếu không điều trị sớm thì rất dễ dẫn tới thoái hóa đốt sống cổ.
• Do tuổi tác: Tuổi càng lớn tuổi quá trình thoái hóa diễn ra càng nhanh vì khi đó các khớp xương ít được nuôi dưỡng gây ra tình trạng đau và rất khó vận động. Gặp nhiều trong chứng Can huyết hư, Thận âm hư.
• Do chấn thương làm tổn thương gân cơ và khớp vùng cổ gáy.

Cách chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Nếu bệnh không được điều trị kịp thời thì các nguyên nhân trên sẽ làm cho khí huyết không được lưu thông khiến cho tình trạng bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn. Do vậy, các bài thuốc Đông y sẽ không chỉ tập trung vào việc khắc phục, giảm thiểu các triệu chứng của bệnh mà còn có tác dụng tăng cường khí huyết lưu thông và tăng cường sức khỏe gân cốt. Hiện nay, điều trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y chủ yếu là sử dụng bài thuốc nhằm giảm triệu chứng và cải thiện căn nguyên của bệnh.

Người bệnh thoái hóa cột sống cổ thường bị đau ở vùng gáy lan xuống vai và cánh tay kèm theo tê vùng cánh tay, cẳng tay cho đến các ngón tay. Ngoài ra khi bệnh tiến triển nặng, người bệnh còn bị nhức đầu vùng sau gáy, chóng mặt, ù tai, hoa mắt…

Thoái hoá đốt sống cổ gây tổn thương đến sụn khớp, đặc trưng của bệnh là quá trình mất sụn khớp của lớp tế bào dưới sụn; tổ chức xương cạnh khớp được tạo mới. Ở bệnh thoái hóa đốt sống cổ, có sự kết hợp giữa hai loại tổn thương đó là thoái hoá đĩa đệm và thoái hoá mỏm liên sau gây nên đau nhức vùng cổ và những biểu hiện rất khó chịu cho người bệnh.

Để lựa chọn được bài thuốc phù hợp bác sĩ sẽ dựa trên các biểu hiện lâm sàng và căn nguyên gây bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y chữa thoái hóa đốt sống cổ phổ biến:

1. Bài thuốc bạch hổ quế chi thang gia giảm

Bài thuốc bạch hổ quế chi thang gia giảm chữa thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn. Triệu chứng điển hỉnh của thể phong hàn là đau nhức vùng cổ vai gáy, cứng gáy, đau lưng trên, đau đầu, cử động khó khăn. Bên cạnh đó, thể bệnh này còn khiến người bệnh bị tê bì chân tay, mỏi phần vai cánh tay, tay không có sức. Thể phong hàn thường xảy ra khi trời lạnh nên người bệnh thường kèm theo chứng sợ lạnh.

Với thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn, Đông y sử dụng bài thuốc Quế chi gia cát căn thang gia giảm nhằm tán hàn, khứ phong và thông kinh hoạt lạc.

Nguyên liệu sử dụng cho bài thuốc bao gồm: 3 quả đại táo, mộc qua, bạch thược, xương truật, quy đầu, quế chi và xuyên khung mỗi thứ 9g, cam thảo 6g, sinh khương và tam thất mỗi thứ 3g, cát căn 15g.

Cách dùng: Sắc mỗi ngày 1 thang, chia nước sắc thành 3 lần uống và sử dụng hết trong ngày. Dùng liên tục bài thuốc trong vòng 10 ngày và có thể lặp lại nếu cơn đau tái phát.

Khi bị thoái hóa đốt sống cổ thể phong hàn, nên giữ ấm cơ thể, hạn chế vận động mạnh và di chuyển ngoài trời nếu không cần thiết.

2. Bài thuốc Đông y trị thoái hóa đốt sống cổ thể hàn đờm

Triệu chứng thường gặp của thể hàn đờm là tình trạng đau lan xuống lưng vai, đầu và gáy, đầu nặng, chóng mặt và choáng. Ngoài ra, người bệnh có thể trạng yếu, chân tay không có sức, hông và ngực đầy tức, thường xuyên buồn nôn, nôn mửa, rêu lưỡi mỏng và trắng nhạt.

Để giải thể hàn đờm, cần sử dụng bài thuốc có tác dụng thông kinh hoạt lạc, hoạt huyết, trừ thấp và hóa đờm.

• Nguyên liệu cần chuẩn bị: Trần bì và chỉ thực mỗi thứ 8g, quế chi, phòng phong, xương truật, xuyên khung, hoàng cầm, cốt toái bổ và khương hoạt mỗi thứ 12g, bạch linh và đẳng sâm mỗi thứ 16g, táo 3 quả và cam thảo 6g.
• Thực hiện: Sắc uống hàng ngày. Uống liên tục cho đến khi triệu chứng thuyên giảm hẳn.

3. Bài thuốc đào hồng ẩm gia giảm

Bài thuốc này có tác dụng thông kinh hoạt lạc, lưu thông khí huyết. Những người bị thoái hóa đốt sống cổ thể khí trệ huyết ứ thường chịu những cơn đau nhức vào ban đêm, chân tay tê mỏi, vai, lưng, gáy và đầu có xu hướng bị co rút vào đêm gây khó ngủ, mệt mỏi, thể trạng suy yếu và xanh xao.

Bài thuốc bao gồm: Quy đầu, ngũ linh chi, xuyên khung, hồng hoa, uy linh tiên, đào nhân, chi tử, huyền hồ, gia giảm các vị tùy theo mức độ nghiêm trọng của mỗi người bệnh

Trong trường hợp huyết hư nhiều, có thể thêm 12g bạch thược; hàn nhiều thêm tế tân và ô đầu mỗi thứ 3g, quế chi 9g; có triệu chứng nhiệt thêm đơn bì và bại tương thảo mỗi thứ 12g, hoàng kỳ 18g; can thận hư thêm tang ký sinh và cốt toái bổ mỗi thứ 9g, ngũ gia bì 12g.

Cách thực hiện là sắc uống hàng ngày

4. Bài thuốc hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang gia giảm

Bài thuốc Hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang gia giảm điều trị thoái hóa đốt sống cổ thể khí huyết đều hư, huyết ứ để dưỡng huyết, bổ khí và thông kinh hoạt lạc. Thể khí huyết đều hư, huyết ứ thường gặp ở những người mắc bệnh thoái hóa đốt sống cổ lâu năm. Trong trường hợp có kèm hàn thấp, huyết ứ và thận hư có thể gia giảm dược liệu cho phù hợp.

• Chuẩn bị nguyên liệu: Quế chi và cát căn mỗi thứ 9g, sinh khương 6g, đại táo 4 quả, kê huyết đằng 15g, bạch thược và xích thược mỗi thứ 12g, hoàng kỳ 18g.
• Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang. Chia nước sắc thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Cứ 10 ngày làm 1 liệu trình và có thể lặp lại liệu trình đến khi triệu chứng thuyên giảm hoàn toàn.

Trong trường hợp kèm thận hư, gia thêm câu kỷ, dâm dương hoắc và ngũ gia bì; gia hồng hoa, nhu hương và địa long nếu kèm huyết ứ; có thể gia khương hoạt và uy linh tiên mỗi thứ 9g nếu kèm hàn thấp.

5. Bài thuốc hổ tiềm hoàn gia giảm

Thể can thận âm hư cần sử dụng bài thuốc hồ tiềm hoàn gia giảm để hoạt huyết, tư bổ can thận và thông kinh hoạt lạc. Các triệu chứng điển hình là: đau vai, gáy và đầu đau, tê bì chân tay, đau vùng thắt lưng, đi kèm với triệu chứng chóng mặt, họng khô, thường xuyên đổ mồ hôi trộm,…

Cách thức thực hiện bài thuốc:

• Chuẩn bị: Bạch thược, tri mẫu, thỏ ti tử, kê huyết đằng, hoàng bá, tỏa dương và quy bản mỗi thứ 9g, đan sâm, quy đầu, thục địa và ngưu tất mỗi thứ 12g.
• Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang. Chia nước sắc thành 3 lần dùng và uống hết trong ngày. Áp dụng bài thuốc liên tục trong vòng 10 ngày và có thể lặp lại liệu trình nếu cần thiết.

Nếu người bệnh gặp phải các triệu chứng: chân tay lạnh, huyết ứ, giảm chức năng tình dục (âm dương đều hư) nên thay bằng bài Hà thị cảnh chùy phương:

• Chuẩn bị: Bồ hoàng, thục địa, kê huyết đằng và cốt toái bổ mỗi thứ 15g, thương truật, lộc hàm thảo, nhục thung dung, mạch nha, đương quy vĩ và đan sâm mỗi thứ 9g, ngô công 6g.
• Thực hiện: Sắc uống, ngày dùng 1 thang.

Nếu gặp biểu hiện hoa mắt, chóng mặt và váng đầu thì bổ sung thêm câu đằng và thiên ma mỗi thứ 12g; nếu huyết hư thêm a giao; trường hợp kèm phong thấp gia thêm hy thiêm thảo, cát căn và uy linh tiên mỗi thứ 9g; hoặc gia thêm tục đoạn, cốt toái bổ mỗi thứ 9g đồng thời bỏ thỏ ty tử và tỏa dương.

Nếu thoái hóa đốt sống cổ do hẹp cột sống gây đau nhiều, cổ cứng, buồn nôn, nôn mửa, chóng mặt, mờ mắt và ù tai, dùng bài Định huyễn thang.

• Chuẩn bị: Bạch thược và dạ giao đằng mỗi thứ 24g, đan sâm 30g, phục linh 15g, câu đằng 20g, cương tằm, bán hạ và thiên ma mỗi thứ 9g.
• Thực hiện: Sắc uống ngày dùng 1 thang.

6. Độc hoạt ký sinh thang

ĐỘC HOẠT KÝ SINH THANG (ĐHKST) là phương thuốc cổ truyền nổi tiếng được giới y học phương Đông đánh giá cao về hiệu quả điều trị. Bài thuốc nổi tiếng, gồm 15 vị: Độc hoạt, quế chi, phòng phong, đương quy, tế tân, xuyên khung, tần giao, thược dược, tang ký sinh, can địa hoàng, đỗ trọng, nhân sâm, ngưu tất, phục linh và cam thảo. Tuy liều lượng từng vị đều bằng nhau nhưng chỉ có độc hoạt được lấy làm tên bài thuốc. Điều đó cho thấy vai trò chủ vị của độc hoạt.

Ngày nay, theo kinh nghiệm lâm sàng, kết hợp với thành tựu của y học hiện đại, bài thuốc ĐHKST không nhất thiết phải tuân theo công thức cổ mà có thể gia giảm để cho hiệu quả cao nhất. Trong một số bài viết của các hội viên Hội Đông y tỉnh Khánh Hòa có viết ĐHKST có tác dụng rất tốt cho bệnh đau thần kinh tọa, viêm đau xương khớp, thoái hóa khớp. Những bệnh nhân mắc các bệnh xương khớp được cho dùng bài ĐHKST, trong quá trình sử dụng đều tiến triển rất tốt. Nếu bệnh nhân kết hợp kiêng cữ đúng cách thì bệnh có thể giảm 80 – 90%. Trường hợp nhẹ, chữa trị sớm có thể khỏi bệnh hoàn toàn. Qua theo dõi quá trình điều trị của hơn 30 bệnh nhân đau thần kinh tọa trong 40 ngày bằng bài thuốc ĐHKST gia giảm (có thể kết hợp châm cứu), có 15 bệnh nhân khỏe 90%, 10 bệnh nhân khỏe 70%, 5 bệnh nhân khỏe 40 – 50%. Tuy nhiên, “bệnh giảm hay không còn phụ thuộc rất nhiều vào việc kiên trì sử dụng thuốc.”

Theo PGS.TS Lê Minh Hà – Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, áp dụng bài thuốc ĐHKST chữa đau thần kinh tọa, viêm đau xương khớp đa số bệnh nhân đáp ứng thuốc tốt. Tuy nhiên, khi các nhà khoa học của Viện nghiên cứu phương thuốc Độc hoạt ký sinh thang gia giảm thêm vị Địa liền, Hy thiêm, Thổ phục linh và kết hợp với sáng chế mới của y học thế giới về hoạt chất quý báu cho dịch khớp là Collagen type-II thì cho tác dụng hoàn toàn vượt trội so với công thức ban đầu.

Viên xương khớp Khương Thảo Đan được nghiên cứu bởi INPC – Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam. Với hoạt chất KGA1 kết hợp cùng bài thuốc cổ truyền Độc Hoạt Ký Sinh Thang và collagen type II. Khiến tác dụng của bài thuốc trở nên vượt trội hơn hẳn so với công thức ban đầu, đáp ứng được tam giác khép kín trong việc điều trị đau nhức xương khớp là: GIẢM ĐAU – CHỐNG VIÊM – TÁI TẠO. Đem lại giá trị lâu dài cho người bệnh. 

Đặc biệt ở chỗ, PGS.TS Lê Minh Hà đã chiết xuất thành công hoạt chất KGA1 từ cây Địa liền có tác dụng gấp nhiều lần cao Địa liền thông thường giúp chống viêm, giảm đau chữa tê phù, tê thấp, đau nhức hiệu quả. Có thể nói, Khương Thảo Đan chính là sản phẩm kế thừa y học cổ truyền và ứng dụng khoa học hiện đại vào hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp.

Tác dụng bảo vệ sụn khớp được tăng cường một cách tối đa khi phương thuốc được kết hợp Collagen type II. Bằng cách điều chỉnh hệ miễn dịch, Collagen type II không biến tính giúp kháng viêm, giảm đau, nuôi dưỡng và tái tạo mô sụn tại các khớp, chúng đã được chứng minh cho hiệu quả vượt trội hơn hẳn khi dùng Glucosamin và Chondroitin.

Viên xương khớp Khương Thảo Đan là một sản phẩm BVSK có công dụng hỗ trợ:

• Giảm đau nhức xương khớp, hỗ trợ giảm các triệu chứng viêm khớp, đau vai gáy, thoái hóa khớp.
• Làm trơn khớp và phục hồi sụn khớp
• Làm chậm quá trình thoái hóa khớp

Trong quá trình sử dụng, bệnh nhân ăn uống khoa học, rèn luyện thể chất và tuân thủ liệu trình, thì hiệu quả đạt được sẽ cao nhất. Tuy nhiên, cũng tùy theo cơ địa của mỗi người mà biểu hiện công dụng của sản phẩm nhanh chậm khác nhau.

Để mua Khương Thảo Đan chính hãng từ Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam, bạn xem TẠI ĐÂY

Lưu ý khi chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh xương khớp mãn tính và không thể điều trị khỏi hoàn toàn mà chỉ có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh, làm chậm quá trình thoái hóa khớp. Chính vì vậy phuong pháp Đông y được ưa chuộng vì độ an toàn cao, không gây tác dụng phụ đến gan, thận như thuốc tây, ít phụ thuộc và có thể áp dụng trong thời gian dài.

Tuy nhiên để đạt được hiệu quả cao khi thực hiện, cần chú ý một số thông tin quan trọng sau:

• Các bài thuốc Đông y có tác dụng chậm và dược tính thấp hơn so với thuốc Tây nên người bệnh cần kiên trì thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Khi sử dụng thuốc nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường nên chủ động ngưng áp dụng và trao đổi với thầy thuốc để được xác định nguyên nhân và thay thế bằng các biện pháp điều trị khác.
• Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, bổ sung chế độ dinh dưỡng hợp lý, tránh các tư thế sai trong sinh hoạt, công việc gây ảnh hưởng đến tiến triển của bệnh.

Ngoài những lưu ý trên, điều cần lưu ý nhất là tuy các bài thuốc Đông y tương đối an toàn nhưng người bệnh tuyệt đối KHÔNG tự ý mua về sử dụng mà không có thăm khám từ bác sĩ. Bởi 2 lý do sau đây:

☛ Lí do thứ nhất: Mỗi đơn thuốc sẽ được bốc theo liều lượng phù hợp với tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân và bác sĩ sẽ dặn dò cách sử dụng sao cho phù hợp. Như vậy giúp việc điều trị mang lại hiệu quả cao hơn, tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

☛ Lí do thứ hai: Trên thị trường có rất nhiều bài thuốc trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ, thuốc bị trộn với các biệt dược khác nên khi sử dụng những bài thuốc này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, có thể gây ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Vì thế, người bệnh nên tới những cơ sở y tế, bệnh viện y học cổ truyền uy tín, được Bộ Y Tế cấp giấy phép hoạt động. Ví dụ:

• Các bệnh viện Y học cổ truyền tại Hà Nội: Bệnh viện Châm cứu Trung ương; Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương; Khoa Y học cổ truyền – Bệnh viện Quân đội 108; Viện Y học Cổ truyền Quân đội; Bệnh viện Y học cổ truyền Hà Nội ;…
• Các bệnh viện Y học cổ truyền Hồ Chí Minh: Bệnh Viện Y Học Cổ Truyền TP.HCM; Viện Y dược học dân tộc Thành phố Hồ Chí Minh; Bệnh Viện Công An Tp. Hồ Chí Minh – Khoa Y Học Cổ Truyền; Viện Y Học Cổ Truyền Quân Đội Phân Viện Tp Hồ Chí Minh;…

Kết luận

Trong dân gian lưu truyền rất nhiều bài thuốc Đông y chữa thoái hóa đốt sống cổ nhưng nhiều bài thuốc truyền miệng từ đời này qua đời khác có thể bị thay đổi. Vì thế, bạn hãy trang bị cho mình những kiến thức đúng đắn và tìm hiểu kỹ lưỡng các cơ sở khám chữa bệnh, các bài thuốc, các sản phẩm để có lựa chọn phù hợp nhất.

Để phòng trị thoái hóa đốt sống cổ người bệnh cũng cần duy trì thường xuyên vận động, tự xoa bóp và tập dưỡng sinh tốt nhất là tập thái cực trường sinh đạo. Nếu người có tuổi khí huyết suy kém cần ăn uống bổ dưỡng. Không để quạt, máy điều hòa thổi thẳng vào người. Khi bị đau cổ gáy hoặc thắt lưng cấp không nên day ấn, hoặc cạo gió quá mạnh dễ bị co cơ làm đau tăng. Nếu đau quá mức, tái phát nhiều lần cần đi khám chuyên khoa.

Nguồn bài viết:

• https://suckhoedoisong.vn/dong-y-chua-va-phong-thoai-hoa-dot-song-co-n91561.html
• https://suckhoedoisong.vn/4-bai-thuoc-chong-thoai-hoa-cot-song-co-n98965.html
• https://suckhoedoisong.vn/bai-thuoc-tri-thoai-hoa-khop-co-that-lung-n156342.html
• https://phuchoikhop.com/khuong-thao-dan/bai-thuoc-co-phuong-noi-tieng-cho-xuong-khop-doc-hoat-ky-sinh-thang.html