Vật lý trị liệu thoái hóa cột sống lưng có hiệu quả không?

Theo các chuyên gia xương khớp, khi bị thoái hóa cột sống lưng người bệnh có thể dùng liệu pháp vật lý trị liệu trước khi tìm đến thuốc giảm đau. Vậy điều trị thoái hóa cột sống lưng bằng liệu pháp vật lý trị liệu có ưu nhược điểm gì và có hiệu quả không? Mời bạn đọc cùng tìm câu trả lời trong bài viết dưới đây nhé.

Thoái hóa cột sống lưng là tình trạng bệnh lý có sự tổn thương xảy ra ở bề mặt sụn khớp, đĩa đệm hoặc các hệ thống mô mềm xung quanh cột sống như là dây chằng, gân, cơ.

Nguyên nhân gây ra bệnh là do sự lão hóa của sụn khớp. Sụn là phần đệm bảo vệ xương, giúp các khớp cử động dễ dàng. Nếu phần sụn này bị thoái hóa, phần xương bên dưới sẽ cọ xát với nhau, dẫn đến tình trạng đau nhức và khó khăn trong việc cử động, di chuyển.

Thoái hóa cột sống lưng là hệ quả của quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể, nhưng bên cạnh đó các yếu tố như tính chất công việc (ngồi nhiều, mang vác nặng,…), béo phì, chấn thương cũng làm cho quá trình thoái hóa diễn ra một cách nhanh chóng và mạnh mẽ hơn.

Hiện nay, để điều trị thoái hóa cột sống lưng có rất nhiều phương pháp khác nhau, trong có vật lý trị liệu là phương pháp điều trị không dùng thuốc đang được nhiều người quan tâm và lựa chọn.

Dấu hiệu cột sống lưng bị thoái hóa

Thoái hóa cột sống lưng diễn ra âm thầm từ từ, ban đầu chỉ là những cơn đau thắt lưng thoáng qua rồi dần dần gây cho người bệnh những cơn đau nhức âm ỉ, ê buốt kéo dài, khiến người bệnh vận động khó khăn, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Một số triệu chứng tiêu biểu dưới đây mà bệnh nhân thường gặp phải là:

•  Đau mỏi vùng thắt lưng, xuất hiện khi lao động quá sức, khiêng vác vật nặng đột ngột và không chú ý đến tư thế.
•  Đau lưng khi ho, hắt hơi, thay đổi tư thế đột ngột.
•  Đau thắt lương nhiều vào buổi tối hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngôt
•  Cứng cột sống lưng vào sáng sớm, khó cử động vùng lưng
• Đĩa đệm bị thoái hóa, mất dần các chức năng nên tạo ra các cơn đau mạn tính. Đau có thể lan từ thắt lưng xuống hai cẳng chân, đùi.

☛ Xem chi tiết :  Dấu hiệu nhận biết thoái hóa cột sống thắt lưng

Vật lý trị liệu là phương pháp gì?

Vật lý trị liệu là phương pháp ứng dụng các yếu tố vật lý như vận động cơ học, nhiệt, điện, cơ, sóng, ánh sáng,.. giúp bệnh nhân phục hồi chức năng cơ thể đang bị suy giảm. Những người thực hiện công việc này được gọi là những nhà vật lý trị liệu. Bên cạnh việc thực hiện chữa trị về thể chất thì họ còn giúp người bệnh trong việc phục hồi cả về tinh thần.

Những bệnh lý có thể chữa trị bằng phương pháp vật lý trị liệu phục hồi chức năng

• Chấn thương do tham gia hoạt động thể thao: ngã xe, gãy xương, trật khớp, đau nhức cơ thể,…
• Phục hồi sau di chứng của tại biến mạch máu não
• Đau lưng do bị thoái hóa đốt sống lưng
• Đau xương, khớp, dây thần kinh,…
• Bệnh về mắt: cận thị, viễn thị, viêm, đục thủy tinh thể,…
• Các bệnh khác: mất ngủ, khó ngủ, đau đầu,…

Với sự tiến bộ của khoa học, vật lý trị liệu đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong điều trị, nhất là trong việc điều trị thoái hóa xương khớp.

Mức độ hiệu quả của phương pháp này ngày càng được Y học công nhận vì cách điều trị này không gây hại hay biến chứng cơ thể nhưng có một điểm hạn chế đó là thời gian thực hiện điều trị Vật lý trị liệu thường kéo dài. Bệnh nhân phải nằm viện hoặc đến bệnh viện thường xuyên để các bác sĩ thăm khám và điều trị

Lợi ích của vật lý trị liệu thoái hóa cột sống lưng

Vật lý trị liệu là một phương pháp điều trị sử dụng các nguyên lý như cơ học, nhiệt độ, dòng điện, các loại tia, sóng âm hoặc sóng từ trường…

• Lợi ích của phương pháp vật lý trị liệu là giúp thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục bệnh thoái hóa cột sống lưng. Thông qua việc cải thiện các chức năng quan trọng của phần đĩa đệm, từ các cơn đau sẽ có dấu hiệu suy giảm.
• Đặc biệt, các bài tập vật lý trị liệu sẽ giúp cho cột sống của người bệnh được linh hoạt và kéo giãn một cách hiệu quả. Đây là yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn sự tác động không mong muốn của những chiếc gai xương cột sống đến hệ thần kinh và tủy sống của người bệnh một cách hiệu quả.

Vì vậy có thể nói, thường xuyên tập luyện vật lý trị liệu góp phần cải thiện tình trạng cột sống của người bệnh và làm giảm đi những biến chứng nặng nề do quá trình thoái hóa cột sống gây ra.

Tuy nhiên, việc sử dụng vật lý trị liệu thoái hóa cột sống lưng không thể làm hết bệnh ngay lập tức. Mà người bệnh nên kết hợp với các phương pháp điều trị bằng thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ điều trị.

Các phương pháp vật lý trị liệu điều trị thoái hóa cột sống lưng

Trong vật lý trị liệu có rất nhiều phương pháp khác nhau, nhưng nhìn chung các phương pháp được chia thành hình thức bị động và hình thức chủ động

Hình thức bị động

Hình thức bị động là bao gồm các phương pháp điều trị mà không yêu cầu bạn phải vận động quá nhiều mà sẽ được sự giúp đỡ của các nhà vật lý trị liệu hay các loại máy móc, thiết bị.  Thông thường, các biện pháp này thường được dùng để giảm nhanh các triệu chứng đau cấp tính, đồng thời giúp kiểm soát bệnh một cách hiệu quả. Cụ thể là gồm các biện pháp sau:

Massage

Đây là phương pháp mà bác sĩ sẽ dùng tay hoặc có kèm theo dầu massage đặc biệt tác động vào vùng cột sống của bạn. Thông qua liệu pháp này, các cơn đau nhức của bạn được đẩy lùi, máu huyết được lưu thông một cách dễ dàng. Đồng thời, massage cũng kích thích các dịch khớp, bôi trơn sụn khớp, tránh tình trạng khô cứng xương khớp và tăng giới hạn chuyển động

Chườm nóng: Bạn sử dụng một túi nước ấm chườm lên vùng tổn thương, giúp làm giãn mạch để cải thiện khả năng tuần hoàn máu. Thông qua đó, các cơn đau sẽ dần được ức chế, kích thích quá trình hồi phục các tổn thương.

Chườm lạnh: phù hợp để giảm sưng, đau và viêm khớp. Việc sử dụng nhiệt độ thấp sẽ giúp giảm lưu lượng máu, đồng thời cho hiệu quả kháng viêm cao. Bạn có thể bỏ ít đá vào túi chườm sau đó đặt lên vùng bị đau, tránh để lâu 20 phút vì có thể gây bỏng lạnh.

Paraffin trị liệu

Parafin là một hỗn hợp có nhiều hydrocarbon từ dầu hỏa, paraffin dùng trong điều trị là loại tinh khiết, trung tính, màu trắng, không độc hại. Parafin có nhiệt dung cao (độ nóng chảy 55 – 60 độ C), nhiệt độ khối paraffin nóng giảm rất chậm nên có thể truyền cho cơ thể một lượng nhiệt lớn. Nhờ đó, khi đắp paraffin lên vùng thắt lưng bị đau, các cơn đau dịu đi, giải tỏa căng thẳng ở vùng lưng

Siêu âm trị liệu

Siêu âm trị liệu là phương pháp tận dụng tần số của sóng tác động vào những tế bào tổn thương tại vùng thắt lưng nhằm giúp giãn cơ, giãn mạch, tăng tuần hoàn máu, oxy, chất dinh dưỡng và thúc đẩy quá trình viêm kết thúc sớm.

Sóng ngắn

Sóng ngắn là một trong những liệu pháp được chỉ định điều trị cho bệnh nhân có tình trạng thoái hóa cột sống ở giai đoạn mãn tính. Nhiệt của sóng ngắn giúp ức chế các sợi dẫn truyền cảm giác đau, làm dịu và giảm căng thẳng của hệ thần kinh.

Ngoài ra, khi tạo nhiệt nóng ở trong các khớp, qua đó giúp tăng cường chuyển hóa, chống phù nề, chống viêm giảm đau mang lại hiệu quả cao cho bạn.

Điện xung trị liệu

Điện xung trị liệu là phương pháp sử dụng các xung điện tác động trực tiếp lên các huyệt đạo, tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau nhức, căng cứng cơ.

Khi bạn được điều trị bằng liệu pháp xung điện bạn sẽ dần cảm thấy các cơn đau thuyên giảm do các chất dinh dưỡng được chuyển hóa tốt hơn. Đặc biệt, phương pháp điện xung có khả năng ức chế đường dẫn truyền thần kinh lên não, giảm co thắt, giảm trương cơ lực, rất hiệu nghiệm đối với những cơn đau cấp tính

Kéo giãn cột sống

Kéo giãn cột sống là phương pháp dùng lực cơ học tác động theo chiều dọc của cột sống nhằm làm giãn nở khoảng cách các khoang đốt sống. Liệu pháp này giúp làm giãn cơ, giảm áp lực lên đĩa đệm, giải phóng chèn ép rễ thần kinh, tăng nuôi dưỡng cục bộ. Bên cạnh đó, kéo giãn cột sống còn giúp bạn khôi phục lại tầm vận động của các khớp.

Hình thức chủ động

Hình thức chủ động là hình thức điều trị bằng các bài tập vận động cơ thể. Bạn có thể tập luyện một mình hoặc dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia trị liệu. Một số bài tập phổ biến giúp điều trị thoái hóa cột sống lưng mà bạn có thể tự luyện tập tại nhà như:

Bài tập 1

• Bước 1: Đầu tiên người tập cần nằm thẳng trên thảm, tay chân ở tư thế duỗi thẳng và thả lỏng các cơ.
• Bước 2: Tiếp đến người tập tiến hành hít lấy một hơi sâu, nâng người và cùng lúc kéo đầu gối phải áp sát vào vùng bụng, 2 tay vòng lại và ôm lấy đầu gối phải, chân trái duỗi thẳng.
• Bước 3: Để yên tư thế này khoảng chừng 10 giây rồi từ từ thở ra, tay chân trở về vị trí chuẩn bị ban đầu. Thực hiện động tác này mỗi bên 10 lần cho mỗi lần tập.

Bài tập 2: Bài tập gập gối

Bài tập này có tác dụng kéo giãn cơ, tăng cường phạm vi chuyển động vùng cột sống thắt lưng.

• Bước 1: Đối với bài tập này, người bệnh cũng chuẩn bị tư thể bắt đầu giống bài tập 1, đó là nằm ngay ngắn và thả lỏng cơ thể.
• Bước 2: Tiếp đến co hai chân về phía ngực, dùng 2 lòng bàn tay đặt lên phần đỉnh của 2 đầu gối sao cho khuỷu tay và phần cánh tay cùng tạo thành một góc vuông 90 độ.
• Bước 3: Giữ nguyên tư thế này khoảng 5-10 giây rồi sau đó từ từ hạ xuống, thực hiện 10 lần như thế cho mỗi lần tập. Lưu ý khi thực hiện, cần chú ý hơi thở sau cho đều đặn theo từng động tác để bài tập phát huy hiệu quả một cách tốt nhất.

Bài tập 3: Bài tập tư thế cây cầu

Bài tập này có tác dụng cải thiện tình trạng đau nhức cột sống, giúp cột sống trở lên linh hoạt hơn làm săn chắc vùng mông và cơ lưng, giúp bạn cải thiện các tình trạng đau nhức hoặc mất ngủ do thoái hóa gây ra

• Bước 1: Người bệnh cần nằm trên thảm, 2 chân thả lỏng còn hai tay thì duỗi thẳng ra ngang hông.
• Bước 2: Tiếp đến chống chân 90 độ để nâng phần lưng và phần hông lên khỏi bề mặt giường khoảng tầm 5 giây thì từ từ hạ xuống. Chú ý áp sáp phần gan bàn chân và gan bàn tay xuống đất
• Bạn giữ tư thế này trong vòng 10 giây. Sau đó hạ mông, lưng xuống sàn trở về tư thế ban đầu. Động tác này bạn thực hiện khoảng 3 đến 5 lần cho mỗi buổi tập.

Bài tập gập lưng

Bài tập này có tác dụng kéo giãn cột sống thắt lưng, tăng cường sự dẻo dai linh hoạt cho cột sống

Cách thực hiện

Bạn bắt đầu với tư thế quỳ trên gót chân của mình. Sau đó bạn từ từ gập người về phía trước, hạ thấp xuống dưới sàn, hai tai vươn thẳng qua đầu, trán chạm sàn, hít thể đều, thả lỏng toàn bộ cơ thể.

Bạn giữ tư thế này trong vòng từ 15 tới 30 giây, sau đó trở về tư thế ban đầu. Thực hiện động tác này từ 3 tới 5 lần.

Bài tập giữ thăng bằng

Bài tập này có tác dụng tăng sức mạnh vùng cơ bụng và cơ lưng nhằm giúp cột sống giảm bớt áp lực trong khi bạn vận động hằng ngày.

Cách thực hiện

Đầu tiên bạn chống hai tay và đầu gối xuống sàn ở tư thế sấp. Cổ, lưng ở trên một đường thẳng. Mặt cúi xuống sàn nhà, bụng siết chặt. Tiếp theo sau đó, bạn đưa chân trái duỗi ra sau, tay phải duỗi về phía trước.

Bạn giữ nguyên tư thế trong vòng  3 – 5 giây sau đó trở về tư thế ban đầu. Đổi bên và tiếp tục thực hiện động tác. Bạn tập cho mỗi bên từ 5 đến 10 lần.

Ưu và nhược điểm của vật lý trị liệu chữa thoái hóa cột sống lưng

Ưu điểm của vật lý trị liệu

Không có tác dụng phụ: Giảm tối đa các tác dụng phụ của việc sử đưa thuốc vào bên trong cơ thể cũng như các biến chứng hậu phẫu khi đem so sánh với điều trị bằng thuốc và phẫu thuật.

Hiệu quả giảm đau tốt: Mặc dù không có hiệu quả túc thì như khi điều trị bằng thuốc, nhưng điều trị bằng vật lí trị liệu cũng đem lại hiệu quả giảm đau rất tốt do việc điều trị tác động vào các cơ, tăng lưu thông máu, tăng chuyển hóa,…

Hiệu quả điều trị kéo dài: Hiệu quả của tập vật lí trị liệu bắt nguồn từ việc tác động chính và nguyên nhân khởi phát nên bệnh, đồng thời quá trình tập luyện giúp phục hồi lại các vị trí đã bị tổn thương, phục hồi lại khả năng vận động của cơ- xương- khớp. Điều này giúp hiệu quả của việc điều trị bằng vật lí trị liệu kéo dài hơn hẳn so với điều trị bằng thuốc hay phẫu thuật.

 Nhược điểm

Thời gian tác dụng chậm: Bệnh tình của bệnh nhân không thể giảm ngay khi được điều trị bằng vật lí trị liệu mà đòi hỏi sau một khoảng thời gian nhất định mới bắt đầu biểu hiện kết quả điều trị. Đây là một hạn chế đối với quá trình điều trị bệnh cho bệnh nhân.

Đòi hỏi sự kiên trì trong quá trình chữa bệnh: Bệnh nhân điều trị bệnh thoái hóa cột sống thường phải điều trị trong thời gian rất dài. Do đó, sự kiên trì luyện tập của bệnh nhân, sự kiên trì của người nhà trong quá trình  điều trị cũng như của bác sĩ điều trị đều là những điều rất quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị của bệnh nhân.

Cần lưu ý gì khi điều trị thoái hóa cột sống lưng bằng vật lý trị liệu?

• Bạn cần lựa chọn cơ sở vật lý trị liệu có uy tín, bác sĩ có tay nghề chuyên môn cao.
• Thực hiện điều trị đúng và đủ theo phác đồ điều trị mà bác sĩ đã đề ra. Tránh việc tự ý nghỉ giữa chừng, làm gián đoạn liệu trình điều trị ảnh hưởng tới kết quả điều trị.
• Trong quá trình tập những động tác nào gây khó chịu cho bạn thì bạn cần ngưng tập và báo với bác sĩ sớm để kịp thời có phương án điều trị thích hợp.
• Bên cạnh đó, bạn cần xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt, nghỉ ngơi và luyện tập hợp lý
• Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm đồ đóng hộp, đồ ăn nhanh. Tuyệt đối không sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.
• Tránh mang vác vật nặng. Tập luyện thói quen ngồi, đi, đứng đúng tư thế.
• Thường xuyên khám định kì để theo dõi quá trình kiểm soát bệnh.

Tập vật lý trị liệu cho bệnh nhân thoái hóa cột sống lưng ở đâu ?

Khoa Phục hồi chức năng – Bệnh viện Việt Đức

• Vị trí: Tầng 1 nhà B1 – Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức,  Phòng khám: Phòng 264 nhà C2 khu khám bệnh
• Địa chỉ: Số 40 Tràng Thi – Hoàn Kiếm – Hà Nội

Khoa Phục hồi chức năng – Bệnh viện Lão khoa Trung ương

• Địa chỉ: Tầng 2, Nhà 3 tầng (Nhà A) – số 1A Phương Mai – Đống Đa – Hà Nội

Trung tâm Phục hồi chức năng – Bệnh viện Bạch Mai

• Địa chỉ: Nhà tròn – Số 78 Giải Phóng – Quận Đống Đa – Hà Nội

Bộ môn – Khoa Vật lý trị liệu và Phục hồi chức năng – Bệnh viện Quân Y 103

• Số 261 Phùng Hưng – Hà Đông – Hà Nội

Vật lý trị liệu phục hồi chức năng – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

• Địa chỉ: Số 1 Trần Hưng Đạo – Hai Bà Trưng – Hà Nội

Khoa Lý liệu – Phục hồi chức năng – Bệnh viện Quân y 354

• Số 120 Đốc Ngữ – Ba Đình – Hà Nội

Kết luận

Vật lý trị liệu đang là một trong những phương pháp cho hiệu quả cao trong việc điều trị các bệnh xương khớp nói chung và bệnh thoái hóa cột sống lưng nói riêng. Phương pháp không dùng thuốc này giúp người bệnh tránh được các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc và kéo dài hiệu quả điều tri.

Tuy nhiên, để thấy được kết quả điều trị tích cực, bạn cần phải có sự kiên trì luyện tập và tuyệt đối tuân thủ các lời dặn dò của bác sĩ. Do đó, nếu trong quá trình điều trị bạn thấy nản lòng thì hãy nhờ đến sự giám sát của bác sĩ, và sự động viên của người thân. Hi vọng bài viết này đã mang lại cho bạn nhiều thông tin hữu ích.

Cuối cùng, hy vọng những bài tập vật lý trị liệu thoái hóa cột sống lưng trên sẽ giúp bạn nhanh chóng phục hồi và thoát khỏi những cơn đau khó chịu này.

*** Bài viết có sự cố vấn chuyên môn của PGS. TS Lê Minh Hà, hiện đang công tác tại Viện Hàn Lâm Khoa Học và Công Nghệ Việt Nam.