Tổng hợp những điều cần biết về thoái hóa cột sống lưng

Hiện nay theo thống kê cho thấy số người trung niên và cao tuổi mắc bệnh thoái hóa cột sống thắt lưng chiếm tới hơn 80%. Đây là một con số đáng báo động và có thể được coi là “đại dịch” của thời hiện đại. Vậy thoái hóa cột sống lưng là bệnh gì? Nguyên nhân nào khiến nhiều người có nguy cơ mắc phải đến thế? Mời bạn đọc cùng theo dõi bài viết dưới đây để cùng tìm hiểu nhé!

Thoái hóa cột sống lưng là bệnh gì?

Cột sống là xương dài bắt đầu từ sọ đến xương chậu, có nhiệm vụ như một trụ cột để hỗ trợ trọng lượng cơ thể và bảo vệ tủy sống. Cột sống được cấu tạo thành từ 33 – 35 đốt sống xếp chồng lên nhau, ở giữa các đốt sống này là các đĩa đệm có trách nhiệm giảm ma sát và lực tác động. Xung quanh cột sống là các hệ thống dây thần kinh, gân, dây chằng, cơ bắp.

Các đốt sống được đánh số và chia thành các khu vực: đốt sống cổ, đốt sống ngực, đốt sống lưng, xương cùng và xương đuôi. Trong đó cột sống lưng bao gồm 5 đốt sống và được đánh sống từ L1 đến L5 và có nhiệm vụ kết nối xương sống ngực với xương chậu. Do đó, cột sống lưng thường chịu phần lớn trọng lượng của cơ thể nên rất dễ bị tổn thương, hao mòn hơn so với các vị trị cột sống khác.

Thoái hóa cột sống lưng là bệnh mãn tính, có tổn thương cơ bản là tình trạng thoái hóa sụn khớp và đĩa đệm cột sống kết hợp với những thay đổi ở phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch. Chính những thay đổi này khiến các dây thần kinh cùng các chức năng khác bị ảnh hưởng, người bệnh thường bị đau nhức và hạn chế khả năng vận động.

Nguyên nhân dẫn tới bệnh thoái hóa cột sống lưng

Theo các chuyên gia xương khớp, nguyên nhân gây bệnh thoái hóa cột sống lưng chủ yếu là do yếu tố tuổi tác kéo theo đó là lối sinh hoạt thiếu lành mạnh khiến cho cột sống nhanh bị thoái hóa. Cụ thể:

Nguyên nhân khách quan

☛ Tuổi tác

Tuổi tác chính là yếu tố gắn liền với sức khỏe của hệ thống xương khớp. Tuổi càng lớn thì cột sống và các khớp xương sẽ càng trở nên yếu đi, dễ bị thoái hóa do lượng collagen và glucosamine của cơ thể sản xuất ít hơn khi về già. Điều này dẫn đến sự thiếu hụt và khiến cho cấu trúc xương, sụn, cột sống trở nên lỏng lẻo, suy yếu.

☛ Di truyền

Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra được rằng thoái hóa cột sống có thể do ảnh hưởng của việc di truyền. Nếu trong gia đình có ông bà, bố mẹ mắc bệnh thoái hóa cột sống lưng thì con cái cũng có nguy cơ mắc cao hơn khi gặp các tác động nội sinh hoặc ngoại sinh.

☛ Dị tật bẩm sinh

Đây là trường hợp khi còn trong bụng mẹ thai nhi đã có sự phát triển bất thường của cột sống nên khi trưởng thành, những đối tượng này có nguy cơ bị thoái hóa cột sống từ rất sớm. Tuy nhiên, đây lại là trường hợp khá hiếm gặp.

Nguyên nhân chủ quan

☛ Tính chất công việc

Một số công việc có tính chất đặc thù như mang vác vật nặng hay làm việc quá sức cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và đường cong sinh lý tự nhiên của cột sống thắt lưng, làm tăng nguy cơ thoái hóa. Bên cạnh đó, một số thói quen xấu như ngồi sai tư thế trong một thời gian dài cũng khiến cho cột sống chịu áp lực quá tải. Điều này lý giải vì sao mặc dù không phải làm việc chân tay nặng nhọc nhưng nhóm đối tượng văn phòng lại có nguy cơ cao bị thoái hóa cột sống thắt lưng.

☛ Chế độ ăn nghèo nàn dinh dưỡng

Do guồng quay cuộc sống hối hả, tất bận mà nhiều người không để ý đến chế độ ăn hằng ngày của mình. Việc thường xuyên sử dụng thực phẩm ăn nhanh, thiếu dinh dưỡng khiến cho cơ thể thiếu đi một lượng canxi, vitamin D và các dưỡng chất thiết yếu, gây ảnh hưởng đến quá trình nuôi dưỡng và bảo vệ sụn khớp của cơ thể. Từ đó làm tăng nguy cao thoái hóa từ sớm.

☛ Sử dụng các chất kích thích

Một số chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá có chứa các chất độc hại gây cản trở quá trình chuyển hóa, nuôi dưỡng sụn khớp và xương dưới sụn. Kích thích quá trình thoái hóa diễn ra nhanh hơn gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống của bạn

☛ Thừa cân, béo phì

Cột sống tự nhiên được thiết kế để chịu được một trọng lượng nhất định của cơ thể và phân bổ những trọng tải phát sinh khi vận động hoặc nghỉ ngơi. Do đó, khi bạn rơi vào tình trạng béo phì sẽ khiến cột sống phải chịu nhiều áp lực không hề nhỏ. Lâu ngày, cột sống nhanh bị thoái hóa, gây nên cho bạn những cơn đau nhức, khó chịu.

☛ Di chứng do chấn thương

Một số chấn thương tại vùng thắt lưng bạn gặp phải trong quá khứ khi lao động, vui chơi thể thao hay tham gia giao thông cũng được cho là trực tiếp liên quan đến bệnh thoái hóa cột sống lưng.

Có thể chấn thương của bạn đã được chữa lành nhưng vẫn có nguy cơ cao để lại di chứng. Bởi những va chạm tại vùng thắt lưng sẽ khiến cho đốt sống, đĩa đệm suy yếu, khả năng chịu lực kém đi nên rất dễ bị thoái hóa

Ngoài ra, một số người đã có các bệnh nền như đái tháo đường, suy giáp, cường cận giáp, gút,… cũng dễ mắc thoái hóa cột sống hơn so với những người bình thường khỏe mạnh.

Dấu hiệu nhận biết bệnh thoái hóa cột sống lưng

Một số dấu hiệu cho biết bạn đang có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa cột sống lưng là:

• Đau mỏi vùng thắt lưng: ban đầu có thể chỉ là các cơn đau nhẹ, có tính chất cơ học. Bạn cảm thấy đau khi vận động, nhưng khi nghỉ ngơi thì lại thấy đỡ.
• Cứng khớp cột sống lưng: vào buổi sáng, bạn sẽ cảm thấy khớp lưng của mình co cứng không tài nào ngồi dậy đi lại được. Phải mất khoảng 5 – 10 phút xoa bóp bạn mới cảm thấy dễ chịu hơn.
• Hạn chế tầm vận động: Khi thoái hóa tiến triển sang giai đoạn nặng, các cơ đau nhức lưng của bạn trở nên dữ dội hơn, tần suất đau liên tục và kéo dài khiến bạn không thể sinh hoạt làm việc một cách bình thường. Ngay cả các động tác cúi khom người cũng khiến đau nhức không thực hiện được.
• Có tiếng lục khục trong cột sống: đây là dấu hiện cho thấy quá trình thoái hóa đã đang diễn ra mạnh khiến cho lớp sụn bị mỏng đi, hai đầu xương cọ xát trực tiếp với nhau và gây ra tiếng lục khục khi bạn cử động

Ngoài các dấu hiệu trên ra thì bạn có thể kèm theo một số triệu chứng khác như đau đầu, đau cơ, nhược cơ hoặc cảm giác như kim đâm ở một số vùng trên cơ thể.

► Xem thêm: Triệu chứng thường gặp khi bị thoái hóa cột sống thắt lưng

Biến chứng nguy hiểm của bệnh thoái hóa cột sống lưng

Thoái hóa cột sống lưng không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời hoặc điều trị sai cách sẽ khiến người bệnh đối mặt với các biến chứng nguy hiểm của bệnh như:

• Đau thần kinh tọa: khi các gai xương hình thành do quá trình thoái hóa sẽ chèn ép vào dây thần kinh tọa khiến người bệnh đau nhức từ hông xuống chân, gây hạn chế vận động
• Thoát vị đĩa đệm: đốt sống bị thoái hóa sẽ làm tăng áp lực lên các đĩa đệm lót giữa. Điều này khiến cho đĩa đệm bị mất độ đàn hồi tự nhiên, có thể gây nứt và chảy dịch ra bên ngoài.
• Biến dạng cột sống: khi quá trình thoái hóa diễn ra các áp lực tác động lên cột sống không còn được phân bổ đều khiến cho cột sống bị biến dạng và thường gặp là biểu hiện gù, vẹo hoặc còng cột sống
• Bại liệt: nếu tình trạng thoái hóa cột sống kéo dài mà không được kiểm soát sẽ làm tổn thương nghiêm trọng đến dây thần kinh và dẫn đến liệt nửa người hoặc liệt toàn thân.

Chẩn đoán bệnh thoái hóa cột sống lưng như thế nào?

Khi bạn đến khám, để chẩn đoán được bệnh tình chính xác bác sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng sức khỏe của bạn thông qua các bước sau:

Thăm khám lâm sàng

Dựa trên những triệu chứng đau mà bạn miêu tả, bác sĩ sẽ đặt một số câu hỏi để tìm hiểu sâu hơn về tình trạng bệnh của bạn như:

• Thời gian và tần suất xuất hiện triệu chứng đau
• Tiền sử bệnh lý của bạn, những căn bệnh mà bạn đã từng mắc phải hoặc đang có
• Chế độ sinh hoạt, làm việc hằng ngày của bạn
• v.v…

Kiểm tra thể chất

Sau quá trình thu thập thông tin, có thể bác sĩ sẽ yêu cầu bài thực hiện một sống động tác hoặc bài tập để kiểm tra phạm vi hoạt động của các khớp, mức độ phản xạ, sức mạnh cơ bắp của cột sống và các cơ quan lân cận.

Xét nghiệm hình ảnh

Tùy thuộc vào mức độ đau nhức, kết quả chẩn đoán sơ bộ ban đầu, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện một trong những xét nghiệm hình ảnh sau đây để đưa ra kết luận chính xác về tình trạng bệnh của bạn

Chụp X-quang: với kĩ thuật này sẽ giúp bác sĩ nhìn rõ được hình ảnh của các đốt sống. Từ đó có thể xác định được nguyên nhân đau nhức do gai xương, có khối u hay gãy xương,…

Chụp cắt lớp vi tính (MRI): Khác với chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính sẽ cho ta thất được hình ảnh cắt ngang qua cấu trúc cột sống. Từ đó, bác sĩ sẽ dễ dàng phát hiện nếu có các dị tật bẩm sinh như khối u bất thường, hẹp ống sống…

Chụp cộng hưởng từ: kĩ thuật này sẽ cung cấp cho bác sĩ hình ảnh mô tả về các mô mềm ở cột sống như đĩa đêm hay hệ thống dây thần kinh. Từ đó, bác sĩ có thể nhận định được nguyên nhân gây đâu là do thoát vị đĩa đệm hoặc rễ thần kinh bị chèn ép.

Chụp X-quang có tiêm thuốc nhuộm: Trong trường hợp bác sĩ có nghi ngờ hẹp cột sống, thuốc nhuộm sẽ được tiêm vào dịch tủy và sau đó tiến hành chụp X-quang sẽ cho thấy được áp lực lên tủy sống và các dây thần kinh.

Xét nghiệm thần kinh

Xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định cụ thể hơn vị trí của các dây thần kinh bị chèn ép.

Thoái hóa cột sống lưng được điều trị bằng cách nào?

Có rất nhiều phương pháp điều trị thoái hóa cột sống lưng khác nhau. Do đó, tùy thuộc vào mức độ giai đoạn bệnh và thể trạng sức khỏe của bạn thì bác sĩ sẽ giúp bạn lên một phác đồ điều trị phù hợp nhằm ngăn ngừa các triệu chứng đau nhức của bệnh và giúp bạn cải thiện khả năng vận động của khớp.

Các biện pháp điều trị thoái hóa cột sống lưng bao gồm:

Điều trị không dùng thuốc

Điều trị không dùng thuốc là tổng hợp các phương pháp nhằm giúp bạn thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày, thiết lập lại trạng thái cân bằng của cơ thể. Thông thường, biện pháp này được áp dụng khi bệnh của bạn đang ở giai đoạn khởi phát với những triệu chứng nhẹ

Tuy nhiên, nếu bệnh của bạn được chẩn đoán ở giai đoạn nặng thì điều trị không dùng thuốc được coi như là liêu pháp được dùng để hỗ trợ thúc đẩy quá trình điều trị diễn ra thuận lợi

Các biện pháp điều trị không dùng thuốc bao gồm:

➤ Điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh

Ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm có tác dụng nuôi dưỡng và bảo vệ sụn khớp như các loại cá béo (cá ngừ, cá thu, cá hồi, các loại hoạt dinh dưỡng  chứa nhiều Omega-3, canxi, vitamin D. Bên cạnh đó, bạn cần tăng cường sử dụng các loại rau củ quả chứa nhiều các loại vitamin và khoáng chất giúp hệ miễn dịch của cơ thể trở nên khỏe mạnh, ức chế lại các yếu tố gây viêm, làm chậm lại quá trình thoái hóa của cơ thể

Đặc biệt, bạn cần tránh xa các thực phẩm ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ bởi chúng chứa một lượng chất béo chuyển hóa kích thích các yếu tố gây viêm. Tuyệt đối không sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá là các tác nhân làm cho sức khỏe của xương khớp yếu đi, xương giòn và dễ dàng bị thoái hóa.

☛ Tham khảo đầy đủ tại: Thoái hoá cột sống thắt lưng nên ăn gì?

➤ Tập thói quen sinh hoạt làm việc khoa học

• Không duy trì những tư thế xấu cả trong công việc cũng như sinh hoạt thường ngày
• Không nên mang vác nặng nhiều hay làm việc quá sức, nhất là khi cột sống có dấu hiệu mệt mỏi, đau nhức
• Cần đảm bảo cho cơ thể được nghỉ ngơi đầy đủ từ 7 – 8 tiếng/ngày, tránh việc thức khuya gây áp lực quá tải lên cột sống
• Quản lý tốt căng thẳng, stress bằng cách dành thời gian nhiều hơn cho việc nghỉ ngơi

➤ Luyện tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên sẽ giúp cho các cơ lớn của bạn trở nên dẻo dai, linh hoạt, hỗ trợ cột sống giảm bớt áp lực, đồng thời thúc đẩy các quá trình trao đổi chất trong cơ thể, tăng khả năng tuần hoàn máu nhằm hạn chế các triệu chứng đau nhức do thoái hóa gây ra. Bạn có thể lựa chọn một các bộ môn như yoga, thái cực quyền, bơi lội để luyện tập hoặc hay đơn giản đi bộ nhẹ nhàng hằng ngày.

Tham khảo thêm tại: Hướng dẫn 10 bài tập thoái hóa cột sống lưng

➤ Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp sử dụng các yếu tố vật lý như điện, nhiệt, cơ, sóng,…kích thích vào vùng lưng bị thoái hóa nhằm ngăn chặn các triệu chứng đau nhức và cải thiện khả năng vận động cho người bệnh.

Một số phương pháp vật lý trị liệu thường được hay sử dụng như là: massage, siêu âm trị liệu, sóng ngắn, điện xung,…

Vật lý trị liệu được coi là phương điều trị không dùng thuốc cho hiệu quả cao và lâu dài. Tuy nhiên, để nhận được kết quả điều trị tích cực người bệnh cần kiên trì đi đủ liệu trình mà bác sĩ đã chỉ định.

➤ Châm cứu, xoa bóp

Châm cứu, xoa bóp là biện pháp dùng kim châm, hoặc dùng tay tác động các huyệt như Thận Du, Mệnh môn, Đại trường du,…giúp người bệnh giảm đau nhức, thông kinh hoạt lạc, khôi phục lại chức năng của can thận

Điều trị bằng thuốc

➤ Thuốc Tây y

• Thuốc giảm đau theo bậc: tùy vào mức độ đau của bạn mà bác sĩ kê chọn những liều thuốc giảm đau phù hợp. Thông thường, paracetamol là được chỉ định đầu tiên để khắc phục những cơn đau thể nhẹ. Sau đó, nếu tính chất đau nhiều hơn bác sĩ sẽ kê cho bạn thêm codein hoặc tramadol. Trường hợp nặng, bác sĩ sẽ cân nhắc để bạn sử dụng các loại thuốc giảm đau có tính chất gây nghiện như Opitat hoặc dẫn xuất của Opitat
• Thuốc chống viêm nhóm NSAIDs gồm có: Diclofenac, Meloxicam, Piroxicam, Celecoxib, Etoricoxib,…Nhóm thuốc này được cân nhắc sử dụng khi nhóm thuốc giảm đau trên không đáp ứng được điều trị. NSAIDs vừa có tác dụng giảm đau vừa cho hiệu quả chống viêm cao. Tuy nhiên, NSAIDs thường để lại tác dụng phụ lên dạ dày, gan, thận. Do đó, bạn cần sử dụng loại thuốc này theo chỉ định của bác sĩ. Hiện nay để hạn chế rủi ro do tác dụng của thuốc, NSAIDs còn được sản xuất dưới dạng bôi (Voltaren gel) thoa trực tiếp lên da với tần suất 2 – 3 lần/ngày
• Thuốc tác dụng chậm: Diacerhein, Glucosamin và Chondroitin có khả năng tái tạo mô sụn, phục hồi mật độ xương và ức chế các enzyme gây hư hại xương. Tuy nhiên, bản chất của nhóm thuốc này là mang tính chất hỗ trợ điều trị chứ không thay thế thuốc chữa bệnh, vì thế bạn cần phải sử dụng đều đặn trong một thời gian dài để thấy hiệu quả.
• Thuốc giãn cơ: Tolperisone và Eperisone có khả năng làm giảm phản xạ tủy, giãn cơ vân và giảm trương lực cơ.
• Thuốc tiêm corticosteroid tại chỗ: biện pháp được chỉ định trong trường hợp các biện pháp kiểm soát đau nhức ở trên không mang lại hiệu quả đối với bạn. Corticosteroid được tiêm vào cạnh cột sống có khả năng ức chế miễn dịch, từ đó giảm hiện tượng viêm và đau nhức do thoái hóa gây ra.

➤ Thuốc Đông y

Để điều trị thoái hóa cột sống lưng, Đông y cũng có những ưu thế để phát huy hiệu quả điều trị của mình. Y học cổ truyền chia thoái hóa cột sống lưng thành 5 thể bệnh khác nhau dựa trên những nguyên nhân mắc bệnh khác nhau bao gồm: thể hàn thấp, thể phong nhiệt ứ trệ, thể huyết ứ, thể dương hư, thể can thận hư. Tùy theo thể bệnh mà Đông y có những bài thuốc đặc trị khác nhau nhằm giúp người bệnh cải thiện các triệu chứng đau nhức và sức khỏe toàn diện của xương khớp

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Chữa thoái hóa cột sống thắt lưng bằng đông y thực hư ra sao

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp được chỉ định khi bệnh của bạn đã ở giai đoạn nặng. Lúc này sự tổn thương không chỉ dừng lại ở bề mặt sụn khớp mà nó còn xuất hiện thêm các biến chứng nguy hiểm như thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, hẹp ống sống.

Tuy vào trường hợp cụ thể của bệnh mà các biện pháp điều trị bằng phẫu thuật có thể là: cắt bỏ gai xương, cắt bỏ một phần đĩa đệm, sửa chữa cấu trúc cột sống,…

Với biện pháp phẫu thuật này người bệnh có thể lấy lại khả năng vận động của các khớp, đẩy lùi các triệu chứng đau nhức, ê buốt của bệnh. Tuy nhiên, biện pháp này tiềm ẩn những rủi ro về nhiễm trùng hoặc tổn thương thần kinh. Vì vậy, bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng khi lựa chọn phương pháp này.

Kết luận

Thoái hóa cột sống lưng là căn bệnh mãn tính không gây nguy hiểm đến tính mạng của bạn. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sẽ gây cho bạn rất nhiều biến chứng nguy hiểm, làm chất lượng cuộc sống của bạn ngày càng sa sút. Chính vì thế, ngay khi cơ thể bạn đã có những dấu hiệu của thoái hóa cột sống lưng bạn cần đến các cơ sở điều trị có uy tín để được thăm khám và điều trị đúng cách.

Link tham khảo:

https://suckhoedoisong.vn/cach-nao-tri-dut-diem-thoai-hoa-dot-song-that-lung-n150879.html